WWW.BOORDGELD.NL   

                 

Doelstelling van deze website

Via deze website wil ik niet alleen het gebruik van en de diversiteit aan boordgeld omschrijven, maar ook het ontstaan en gebruik daarvan. Voor het gebruik van dit noodgeld kom je al snel bij de internationale passagiers- en troepentransportschepen terecht, maar in mindere mate ook bij de Internationale Rijnvaart. De reden dat boordgeld in omloop kwam was de naoorlogse geldzuivering. Nederlands geld mocht vanwege deze geldzuivering niet uitgevoerd worden, maar dat was juist in een periode dat veel militairen en repatrianten per boot tussen Nederlandsch-Indië en Holland zouden reizen. Tijdens deze lange scheepsreizen kon een betaalmiddel vanzelfsprekend niet ontbreken, zodat boordgeld/scheepsgeld als noodbetaalmiddel in omloop werd gebracht.

Op deze website wordt niet alleen aandacht besteed aan het gebruik van dit boordgeld, maar ook aan de reizen waarbij dit betaalmiddel werd gebruikt. Dat zijn veelal militaire reizen die zijn samengesteld uit reisverslagen die door desbetreffende veteranen in hun dagboeken werden bijgehouden. Het waren niet alleen reisverslagen die deze veteranen met mij deelden, ook reisfoto's en documenten stelden ze beschikbaar. Dat zorgde ervoor dat nu na vele jaren nog steeds een schitterend beeld kan worden weergegeven over de belevenissen tijdens hun reizen. Over de gang van zaken tijdens repatrianten- en emigrantenreizen is mij minder bekend, maar daar kan mogelijk nog verandering in komen. Wel heb ik twee zeer aangrijpende verslagen over Greet Rooseboom en haar echtgenoot Dick op deze website geplaatst. Het zijn verslagen die zich afspelen tijdens hun verblijf in de diverse Japanse kampen en de aanloop daar naartoe. 

Voor reisverslagen, scheepskranten, foto's, documenten en boordgeld kunt u mij bereiken via de contactlink op deze website! 

Kleine toelichting over het gebruik van scheepsdocumenten 

Maaltijdenkaart gebruikt door een militair op het s.s. "Zuiderkruis" met een stempel van de C.O.T.

De diversiteit aan scheepsdocumenten is behoorlijk, denk hierbij aan maaltijdenkaarten, scheepskranten en hutkaarten. De houder van een maaltijdenkaart moest deze voorzien van persoonlijke gegevens, zoals onderdeel, registratienummer, rang en naam. Ook staat erop vermeld tijdens welke zitting de maaltijd genuttigd kon worden, dit omdat het vanwege het enorme aantal militairen onmogelijk was om gelijktijdig naar de eetzaal te gaan. In principe moest voor het nuttigen van iedere maaltijd zo'n kaart getoond en aangevinkt worden, maar daar werd veelal geen gevolg aan gegeven.

Scheepskranten uitgegeven door en voor militairen

Scheepskrant 'DE HANGMAT COURIER' gebruikt aan boord van het m.s. "Johan van Oldenbarnevelt"

Bij aanvang van iedere reis werden vrijwilligers gezocht, die bereid waren om voor de meereizende militairen een reeks scheepskranten samen te stellen. Scheepskranten waren vooral bedoeld om zo veel mogelijk informatie te verstrekken over de gang van zaken tijdens de reis. Zo'n reeks kranten begon meestal met een welkomstwoord van de Gezagvoerder en Commandant der Overzeese Troepen (C.O.T.), aangevuld met een bemoedigend woord van een meereizende geestelijke. In de krantjes werden vooral geplande ontspanningsactiviteiten als cabaret, toneelvoorstellingen, muziek en sportwedstrijden vermeld. Voor de geestelijke ontspanning werden kruiswoordraadsels en andere puzzels geplaatst, waarmee soms een leuk prijsje te winnen was. Ook wetenswaardigheden en de gang van zaken over de reis werden vermeld. Het geheel werd opgevrolijkt met prachtige tekeningen, maar dan moest er natuurlijk wel een goede tekenaar aan boord zijn. Het samenstellen van een scheepskrant was niet altijd eenvoudig, het moest niet alleen in een vrij kort tijdsbestek gebeuren, het voorhanden zijnde papier en inkt was vaak ook beperkt. Hierdoor was de oplage beperkt, zodat de militairen het krantje met velen moesten delen. Ondanks die problemen zagen de scheepskranten er vaak schitterend uit. 

Bij terugkeer in Holland

 

 Sergeant-majoor Otto van der Wal kwam op 31 mei 1949 terug in de Rotterdamse Schiehaven met zijn ontschepingslabel

Tijdens de reis moest alles goed geregeld zijn, zo ook bij het em- en debarkeren, zodat zo min mogelijk oponthoud ontstond. Ruim vóór debarkatie werd al bepaald in welke volgorde men van boord mocht. Het van boord gaan gebeurde met behulp van een ontschepingslabel, een label waarop slechts één grote vet gedrukte letter staat. Zo werd in alfabetische volgorde aangegeven wanneer men het schip kon verlaten. De volgorde van debarkatie had te maken met wie het langst moest reizen.