Koninklijke Rotterdamsche Lloyd
Inleiding
De Koninklijke Rotterdamsche Lloyd, voorheen de Rotterdamsche Lloyd, is de enige van de drie maatschappijen die biljetjes voor algemeen gebruik en biljetjes op scheepsnaam in omloop heeft gebracht en dat geld voor zowel de eerste als de tweede serie. Het is dan ook logisch dat je van deze maatschappij de groots mogelijke diversiteit aan biljetjes zal tegen komen.
EERSTE SERIE (RL)
De N.V. Rotterdamsche Lloyd verwierf op 21 november 1947 het predicaat 'Koninklijk'. De eerste serie biljetjes vermelden dit predicaat nog niet, je zou dus denken dat deze biljetjes van voor die datum zijn. Er zijn echter biljetjes in omloop gekomen waarop de einde-reisdatum april 1948 is. Hieruit blijkt dus dat deze biljetjes ook geruime tijd nadat de maatschappij het predicaat 'Koninklijk' kreeg in omloop zijn geweest. Men had toen blijkbaar de tweede serie biljetjes nog niet gereed? Alle biljetjes zijn eenzijdig gedrukt en niet verzilverbaar. Er zijn drie waardes bekend; de vijf cent is bruin, de 10 cent groen en de 25 cent is rood.
Zonder specifieke reisgegevens (biljetjes voor algemeen gebruik)
Op scheepsnaam en einde-reisdatum (biljetjes op scheepsnaam)
Een einde-reisdatum werd vlak voor de aanvang van de reis toegevoegd, hierdoor was de kans het grootst dat deze datum overeenkwam met de definitieve aankomstdatum. De drie biljetjes "Sibajak" hierboven hebben echter géén einde-reisdatum, de kans dat deze biljetjes niet in omloop zijn geweest is aannemelijk. Ze hebben wel een perforatie met de tekst 'Sibajak 20-4-48', dit is de datum waarop de “Sibajak” in Rotterdam is aangekomen. Deze perforatie zal dan ook bedoeld zijn om eventueel misbruik tegen te gaan?
TWEEDE SERIE (KRL)
Alle waardes hebben een eigen kleur die bij iedere reis weer opnieuw terugkeerde; de 5 cent is rood, de 10 cent blauw, de 25 cent bruin, de 1 gulden oud rose met groene tekst, de rijksdaalder groen, de 10 gulden oranje-bruin met blauwe tekst en de 25 gulden paars met rode tekst. (Alleen de Bali-cruise van de "Willem Ruys" week van dit principe af). Ook bij deze tweede serie zijn de biljetjes met uitzondering van de 10 en 25 gulden eenzijdig gedrukt. De 10 en 25 gulden hebben een afbeelding van het betreffende schip op de keerzijde staan. Van deze hoge waardes zijn slechts enkele biljetjes bekend, want zulke bedragen waren voor de gewone man vaak toch niet haalbaar.
Zonder specifieke reisgegevens (biljetten voor algemeen gebruik)
a. De biljetjes voor algemeen gebruik vermelden voor zowel de uit- als thuisreis alleen de "T" voor thuisreis.
b. Bij deze serie kom je verschillende Engelstalige geldigheidsregels tegen. Het biljetje hierboven heeft 2 geldigheidsregels, maar er is ook een variant met 3 regels.
c. Doordat er steeds vaker buitenlanders meereisden werd vanaf april 1950 besloten om aan de tekst NED. CRT. (Nederlands Courant) toe te voegen.
d. De serie KZM kent alleen de verzilverings-clausule zoals hierboven is te zien en de serie WSU heeft géén verzilverings-clausule.
e. Deze biljetjes hebben allen de serieletters KZM (voor de eigen schepen) of de serieletters WSU (voor de gecharterde schepen).
Serieletters KZM voor gebruik op de eigen schepen
Type 1
Twee Engelstalige geldigheidsregels zonder NED. CRT.
Type 2
Drie Engelstalige geldigheidsregels zonder NED. CRT.
Type 3
Twee Engelstalige geldigheidsregels met NED. CRT.
Serieletters WSU voor gebruik op de gecharterde schepen
Type 1
Zonder NED. CRT.
Type 2
Met NED.CRT.
Varianten serie WSU
a.
a. Bij dit biljet is de vermelding NED. CRT. in het centrale gedeelte onderaan nu voluit geschreven NEDERLANDS COURANT.
Biljetjes op scheepsnaam en eindereisdatum (biljetten op naam)
a. De naam van het schip staat vermeld
b. Bij de biljetjes op scheepsnaam worden zowel de "T" voor thuisreis als de "U" voor uitreis gebruikt.
c. Omdat de geplande einde-reisdatum nagenoeg nooit overeenkwam met de uiteindelijke datum werd bij de biljetjes op scheepsnaam nagenoeg altijd de vermoedelijke eindereisdatum (ca.) vermeld. Alleen de "Willem Ruys" was hierin een uitzondering.
d. Omdat steeds vaker buitenlanders meereisden werd vanaf april 1950 de vermelding NED. CRT. aan de tekst toegevoegd. Indien ook een andere valuta werd gehanteerd dan werd dit uiteraard vermeld.
e. Bij de biljetjes op scheepsnaam zijn diverse verzilverings-clausules gebruikt.
f. Voor zowel de uit- als thuisreis worden nagenoeg altijd dezelfde 3 serieletters gebruikt, er zijn echter wel enkele uitzonderingen.
M.S. "INDRAPOERA"
Varianten "Indrapoera"
Tabel met reisgegevens van de "Indrapoera" en het tot op heden bekende boordgeld
| reisnummer | serieletters | reis | van - naar | einde-reisdatum op biljet | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Av.KRL.In.06a (109) | ICF | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 10-06-1948 |
| 2 | Av.KRL.In.06b (109) | ICF | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 15-07-1948 |
| 3 | Av.KRL.In.08b (111) | VTJ | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 31-03-1950 |
| 4 | Av.KRL.In.15b (118) | FDJ | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 20-08-1952 |
| 5 | Av.KRL.In.17b (120) | SDF | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 30-04-1953 |
| 6 | Av.KRL.In.18b (121) | GCP | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 10-09-1953 |
M.S. "KOTA INTEN"
Varianten "Kota Inten"
a.
a. Van de reis met de serieletters KZR zijn ook biljetje in omloop gebracht waarop de tekst serie ASN werd doorgehaald en daarboven de serieletters KZR werden geplaatst.
Tabel met reisgegevens van de "Kota Inten" en het tot op heden bekende boordgeld
| reisnummer | serieletters | reis | van - naar | einde-reisdatum op biljet | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Av.KRL.Ki.10a (109) | KZR | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 12-03-1949 |
| 2 | Av.KRL.Ki.11b (110) | WGR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 15-07-1949 |
| 3 | Av.KRL.Ki.12a (111) | QRV | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 31-08-1949 |
| 4 | Av.KRL.Ki.12b (111) | QRV | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 04-10-1949 |
| 5 | Av.KRL.Ki.13b (112) | XDF | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 30-12-1949 |
| 6 | Av.KRL.Ki.14b (113) | ZRG | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 15-03-1950 |
| 7 | Av.KRL.Ki.15b (114) | SBJ | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 28-05-1950 |
| 8 | Av.KRL.Ki.17a (116) | SWK | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 12-01-1951 |
| 9 | Av.KRL.Ki.17b (116) | SWK | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 01-03-1951 |
| 10 | Av.KRL.Ki.19b (118) | FRT | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 09-12-1951 |
M.S. "SIBAJAK"
Varianten "Sibajak"
Tabel met reisgegevens van de "Sibajak" en het tot op heden bekende boordgeld
| reisnummer | serieletters | reis | van - naar | einde-reisdatum op biljetjet | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Av.KRL.Si.05a (107) | SBR | uitreis | ? ? ? | ca. 04-06-1948 |
| 2 | Av.KRL.Si.09b (111) | HGR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 30-06-1949 |
| 3 | Av.KRL.Si.12b (114) | RGZ | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 02-01-1950 |
| 4 | Av.KRL.Si.13b (115) | TBR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 15-03-1950 |
| 5 | Av.KRL.Si.15b (117) | MST | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 01-07-1950 |
| 6 | Av.KRL.Si.16b (118) | FBF | uitreis | ? ? ? | ca. 26-08-1950 |
| 7 | Av.KRL.Si.19b (121) | GNK | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 10-01-1951 |
| 8 | Av.KRL.Si.20b (122) | KPG | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 18-04-1951 |
| 9 | Av.KRL.Si.21b (123) | BVR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 29-07-1951 |
| 10 | Av.KRL.Si.22b (124) | FRT | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 09-12-1951 |
| 11 | Av.KRL.Si.25a (127) | GBG | uitreis | ? ? ? | ca. 22-07-1952 |
| 12 | Av.KRL.Si.26a (128) | BRL | uitreis | ? ? ? | ca. 01-11-1952 |
| 13 | Av.KRL.Si.27b (129) | ZZR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 26-03-1953 |
S.S. "WATERMAN"
Varianten "Waterman"
Tabel met reisgegevens van de "Waterman" en het tot op heden bekende boordgeld
| reisnummer | serieletters | reis | van - naar | einde-reisdatum op biljet | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Av.KRL.Wa.06a (06) | ASN | uitreis | R'dam - Soerabaja | ca. 12-03-1949 |
| 2 | Av.KRL.Wa.07a (07) | TVW | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 20-05-1949 |
| 3 | Av.KRL.Wa.07b (07) | TVW | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 22-06-1949 |
| 4 | Av.KRL.Wa.08a (08) | PRW | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 06-08-1949 |
| 5 | Av.KRL.Wa.08b (08) | PRW | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 04-09-1949 |
| 6 | Av.KRL.Wa.09a (09) | WGB | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 10-10-1949 |
| 7 | Av.KRL.Wa.09b (09) | WGB | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 10-11-1949 |
| 8 | Av.KRL.Wa.10b (10) | QRZ | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 19-01-1950 |
| 9 | Av.KRL.Wa.11b (11) | KTS | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 24-03-1950 |
| 10 | Av.KRL.Wa.12b (12) | MPB | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 12-06-1950 |
| 11 | Av.KRL.Wa.13b (13) | JPS | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 09-08-1950 |
| 12 | Av.KRL.Wa.??? (??) | SVR | uitreis | ? ? ? | ca. 06-11-1950 |
| 13 | Av.KRL.Wa.??? (??) | RGR | thuisreis | Melbourne-R'dam | ca. 20-01-1952 |
| 14 | Av.KRL.Wa.??? (??) | RSB | uitreis | ? ? ? | ca.27-09-1953 |
| 15 | Av.KRL.Wa.??? (??) | MGZ | uitreis | ? ? ? | ca. 05-02-1954 |
M.S. "WILLEM RUYS"
Varianten "Willem Ruys"
a.
b.
a. Bij de eerste reis van de "Willem Ruys" hebben de biljetjes nog geen vermelding "T" of "U" voor de uit- of thuisreis, zoals bij de serie BLX hierboven het geval is.
b. Van de reis met de serieletters CDE zijn biljetjes in omloop gebracht waarop ook de vermelding 'STERLING coupon' is vermeld, zoals bij de 10 cent hierboven.
Tabel met reisgegevens van de "Willem Ruys" en het tot op heden bekende boordgeld
| reisnummer | serieletters | reis | van - naar | einde-reisdatum op biljet | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Av.KRL.Wr.03b (04) | BLX | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 12-07-1948 |
| 2 | Av.KRL.Wr.04b (05) | KMC | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 01-10-1948 |
| 3 | Av.KRL.Wr.07a (08) | ZBF | uitreis | ? ? ? | ca. 26-02-1949 |
| 4 | Av.KRL.Wr.07b (08) | WGR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 05-04-1949 |
| 5 | Av.KRL.Wr.08b (09) | SRD | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 17-06-1949 |
| 6 | Av.KRL.Wr.09b (10) | PSR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 15-08-1949 |
| 7 | Av.KRL.Wr.11b (12) | WTR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 23-12-1949 |
| 8 | Av.KRL.Wr.12a (13) | AMZ | uitreis | ? ? ? | ca. 26-01-1950 |
| 9 | Av.KRL.Wr.13a (14) | CPB | uitreis | ? ? ? | ca. 28-03-1950 |
| 10 | Av.KRL.Wr.13b (14) | CPB | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 26-04-1950 |
| 11 | Av.KRL.Wr.14b (15) | RZW | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 01-07-1950 |
| 12 | Av.KRL.Wr.15a (16) | FSL | uitreis | ? ? ? | ca.09-08-1950 |
| 13 | Av.KRL.Wr.16b (17) | CPW | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 31-10-1950 |
| 14 | Av.KRL.Wr.17b (18) | WZS | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 30-12-1950 |
| 15 | Av.KRL.Wr.18a (19) | MPV | uitreis | ? ? ? | ca. 02-02-1951 |
| 16 | Av.KRL.Wr.20b (21) | RNG | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 13-07-1951 |
| 17 | Av.KRL.Wr.21a (22) | MPE | uitreis | ? ? ? | ca. 14-08-1951 |
| 18 | Av.KRL.Wr.21b (22) | MPE | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca.11-09-1951 |
| 19 | Av.KRL.Wr.22a (23) | BWL | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 13-10-1951 |
| 20 | Av.KRL.Wr.22b.(23) | BWL | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 10-11-1951 |
| 20 | Av.KRL.Wr.23b (24) | MBR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 10-01-1952 |
| 21 | Av.KRL.Wr.24a (25) | AXC | uitreis | ? ? ? | ca. 12-02-1952 |
| 22 | Av.KRL.Wr.25a (26) | TGD | uitreis | ? ? ? | ca. 23-04-1952 |
| 23 | Av.KRL.Wr.25b (26) | TGD | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 21-05-1952 |
| 24 | Av.KRL.Wr.26b (27) | ZVT | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 19-07-1952 |
| 25 | Av.KRL.Wr.27b (28) | BBW | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 18-09-1952 |
| 26 | Av.KRL.Wr.28a (29) | GLS | uitreis | ? ? ? | ca. 24-10-1952 |
| 27 | Av.KRL.Wr.29b (30) | SDV | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 16-01-1953 |
| 28 | Av.KRL.Wr.30a (31) | CDE | uitreis | ? ? ? | ca. 25-03-1953 |
| 29 | Av.KRL.Wr.30b (31) | CDE | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 22-04-1953 |
| 30 | Av.KRL.Wr.32a (33) | RQM | uitreis | ? ? ? | ca. 15-07-1953 |
| 31 | Av.KRL.Wr.34b (35) | XGW | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 09-12-1953 |
| 32 | Av.KRL.Wr.35b (36) | WGR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 03-02-1954 |
| 33 | Av.KRL.Wr.36b (37) | LWS | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 31-03-1953 |
| 34 | Av.KRL.Wr. --- (--) | OAS | gecanseld | Bali-cruise | 23 tot 27-12-1957 |
De Bali-cruise
De Bali-cruise zou van 23 tot 27 december 1957 duren, maar deze vijf daagse reis ging vanwege de kwestie Nieuw-Guinea niet door. Nederland had nog steeds het gezag over dit eiland en was al jaren met Indonesië in een hevige strijd verwikkeld over een eventuele teruggave. De verstandhouding tussen beide landen was eind ’57 dusdanig verslechterd, dat het niet verantwoord was om deze reis door te laten gaan. Deze cruise zou vanuit Indonesië een binnenlandse reis naar Bali worden, maar vanwege de hoopoplopende ruzie besloot de directie van de KRL om deze reis op het laatste moment te annuleren.
Speciaal voor deze reis werden nieuw ontworpen biljetjes gedrukt. Deze serie loopt van 5 cent tot 10 gulden en de kleuren die voorheen altijd gebruikelijk waren komen nu niet meer overeen. De tekst is alleen nog Engelstalig en er werd een nieuwe verzilverings-clausule toegepast, de valuta is nog wel in Nederlands courant, maar het verzilveren gebeurt in roepia’s. Dat dit boordgeld niet meer als noodgeld functioneerde mag duidelijk zijn, het is in feite niets meer dan een eigen betaalmiddel voor gebruik tijdens een luxe cruise.
S.S. "ZUIDERKRUIS"
Varianten "Zuiderkruis"
a.
a. Hoewel het biljetje met de serieletters NFT geen variant heeft omschrijf ik deze omdat nu de einde-reisdatum niet wordt vermeld, maar dat het de 16e THUISREIS is.
Tabel met reisgegevens van de "Zuiderkruis" en het tot op heden bekende boordgeld
| reisnummer | serieletters | reis | van - naar | einde-reisdatum op biljet | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Av.KRL.Zu.08a (08) | HLR | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 16-04-1949 |
| 2 | Av.KRL.Zu.08b (08) | HLR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 17-05-1949 |
| 3 | Av.KRL.Zu.09a (09) | GMS | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 27-06-1949 |
| 4 | Av.KRL.Zu.09b (09) | GMS | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 28-07-1949 |
| 5 | Av.KRL.Zu.10a (10) | CGM | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 10-09-1949 |
| 6 | Av.KRL.Zu.10b (10) | CGM | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 11-10-1949 |
| 7 | Av.KRL.Zu.11a (11) | FPG | uitreis | R'dam - T. Priok | ca. 20-11-1949 |
| 8 | Av.KRL.Zu.11b (11) | FPG | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 21-12-1949 |
| 9 | Av.KRL.Zu.12b (12) | PRS | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 22-02-1950 |
| 10 | Av.KRL.Zu.13b (13) | ZZR | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 30-04-1950 |
| 11 | Av.KRL.Zu.14b (14) | GZG | thuisreis | T. Priok - R'dam | ca. 25-07-1950 |
| 12 | Av.KRL.Zu.16b (16) | NFT | 16e thuisreis | T. Priok - R'dam | 08-12-1950 tot 31-12-1950 |